HALK NEREDE?

Yener ORKUNOĞLU

Geçen haftaki yazıma yönelik bir kaç ileti aldım. Bir dostum, ‘Aydınlar nerede diye soruyorsun. Güzel de, bir de ‘halk nerede’ diye sorsan nasıl olur’ dedi.

Dostumun bu sorusunu başka bir okurun söyledikleri ile ilişki içinde almam gerekir. Şöyle yazmış bu okurum: ‘Aziz Nesin, Türklerin %60, Kürtlerin %90’inin geri zekalı olduğunu da söylemişti. Bu konuda da onunla aynı fikirde misiniz?’

Aziz Nesin’in Türkler için ‘geri zekalı’ sözünü kullandığını biliyorum, ama Kürtler için bu lafı ettiğini bilmiyorum.

Keşke biri zamanında Aziz Nesin’e şöyle cevap verseydi: ‘Hadi varsayalım dediğiniz doğru ve halkın %60’ı geri zekalı(!) . Peki ama halkın geri kalan %40’ını neden harekete geçiremediniz?’

Bu gerçekten siyasal örgütlerin cevap vermesi gereken önemli bir sorudur.

Ayrıca düşünürlerin ve yazarların, kendi halkına karşı eleştirel yaklaşım göstermeleri normaldir. Hatırladığım kadarıyla ünlü Rus yazarı Tolstoy da ‘sefil Rus halkı’ sözcüğünü kullanmıştı. Ama bu sözü Rus halkını küçük göstermek için değil, Çarlık tarafından sefil bir duruma düşürülen Rus halkının durumunu belirtmek için kullanıyordu. Nihayet Lenin de,’Çar cellatlarının, asilzadelerin ve kapitalistlerin halkı nasıl ezdiklerini, onu nasıl sefil kıldıklarını görmek herkesten çok bize ızdırab verir’ diyordu.

Aziz nesin, sefil hale düşürülmüş Türk halkının durumuna dikkat çekmek için acı bir sözü tercih etmiştir.

Bugün Türk haklı sefil bir duruma düşürülmüştür. ‘Halk kuyrukçuluğu’nu bırakıp, Türk halkının sefil durumunu görmek gerekir. Ama halkın sefil durumundan hareket ederek, halkı küçük görmek veya halka olan güveni yitirmek çıkış yolu değildir. Zaten devrimcilik, gerici bir halkı ilerici yapmak demek değil midir?

Bir başka tanıdık ise geçen haftaki yazıma değinerek entelektüel sözcüğü ile aydın sözcüğünün aynı anlama geldiğini ileri sürüyor, entelektüel sözcüğünün yabancı kökenli olduğunu, sözlükteki karşılığının ‘aydın’ olduğunu belirtiyordu. Entelektüelin sözlükteki anlamını da sorgulamak gerekir. ‘Entelektüel’ ve ‘aydın’ sözcüklerinin farklı anlamda kullanılması gerektiğini savunuyorum. Bu konuda gerekçelerim var.

Bilindiği gibi Marx egemen ideoloji konusunda şunları yazıyordu: “Egemen sınıfın düşünceleri, bütün çağlarda, egemen düşüncelerdir de, başka bir deyişle, toplumun egemen maddi gücü olan sınıf, egemen manevi güçtür de. Maddi üretim araçlarını elinde bulunduran sınıf, aynı zamanda, entelektüel üretimin araçlarını da emrinde bulundurur, bunlar o kadar birbirlerinin içine girmişlerdir ki, kendilerine entelektüel üretim araçları verilemeyenlerin düşünceleri de aynı zamanda bu egemen sınıfa bağımlıdır. Egemen düşünceler, egemen maddi ilişkilerin fikirsel ifadesinden başka bir şey değildirler…”

Burjuvazi hayatın her alanını denetim ve kontrol altında tutmaya çalışır. Kültür ve ideolojik alanı denetleyerek kitleleri yönlendirir. İletişim ve kültür aygıtları - okullar, üniversiteler, televizyon, gazete, sinema, tiyatro- üzerinden kitlelerin bilincini kontrol altında tutar. Peki ama entelektüel üretim araçlarını kim kullanır? Entelektüeller. Bu nedenle ben burjuva ideolojisini üretenlere entelektüel derken, burjuva ideolojine karşı olanlara aydın demeyi tercih ediyorum.

Entelektüeller, ‘kapitalizmin ölümsüzlüğünü’ kanıtlamaya çalışır. Oysa aydın, kapitalizmin sömürü üzerine kurulu bir düzen olduğunu ortaya koymaya çalışır. Kapitalizmin bir toplumsal düzen olarak aşılması gerektiğini savunur.

Türkiye’nin içinde bulunduğu durum metaforik olarak şöyle tasvir edilebilir. Halkı toprağa, aydını da tohuma benzetirsek, önümüze şöyle bir manzara çıkıyor: Geniş çorak topraklarda, az sayıda tohum. Eğer topraktan verim almak istiyorsak, tohumun azlığına ve toprağın çoraklığına karşı bir çözüm bulmak zorundayız.

Görüldüğü gibi, kolay umutlara ihtiyacımız yok. Sosyalist olarak çok zor bir görevle karşı karşıyayız. Bu halk nerede şeklinde soracağımıza, bu halk devrimci bir dönüşümü nasıl başarabilir diye sormak gerekmez mi?